Hasta bina sendromu (HBS), bir binada veya başka tür bir kapalı alanda bulunmanın neden olduğu düşünülen bir durumun adıdır. Kötü iç hava kalitesine atfedilmektedir. Ancak kesin nedeni bilinmemektedir. Tüketici Ürün Güvenliği Komisyonu’na göre, yeni ve yenilenmiş binaların yaklaşık yüzde 30’unda düşük iç hava kalitesi bulunmaktadır.
Bazen HBS’yi teşhis etmek, çok çeşitli semptomlar nedeniyle zor olabilmektedir. Bunlar ayrıca soğuk algınlığı gibi diğer koşulları da taklit edilebilmektedir. HBS’nin bir işareti, söz konusu binadan ayrıldıktan sonra semptomlarınızın iyileşmesi, ancak aynı yere döndüğünüzde geri gelmesidir. Belirli bir binada olduğunuzda ortaya çıkan yinelenen belirtiler fark ederseniz, bunun nedeni olarak hasta bina sendromunu araştırmayı düşünebilirsiniz.
Hasta Bina Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
HBS semptomları cildinizi, solunum ve nörolojik sistemlerinizi etkileyebilir. Kendinize yanlışlıkla soğuk algınlığı veya grip teşhisi koyabilirsiniz.
astımı olan kişiler HBS nedeniyle astım atakları için daha yüksek risk altında olabilmektedir.
Olası semptomlar arasında:
- boğaz tahrişi
- nefes alma zorlukları
- göğüste sıkışma
- burun akması
- hapşırma gibi alerji benzeri semptomlar
- burunda yanma hissi
- kuru, kaşıntılı deri döküntüleri
- baş ağrısı
- baş dönmesi
- konsantrasyon zorluğu
- unutkanlık
- tükenmişlik
- sinirlilik
- mide bulantısı
- vücut ağrıları
- ateş
- titreme
Alerjiniz veya mevcut bir solunum hastalığınız varsa, semptomlarınızda artan bir şiddet fark edebilirsiniz. Örneğin, astımı olan kişiler HBS nedeniyle astım atakları için daha yüksek risk altında olmaktadır.
HBS’nin herkesi farklı şekilde etkilediğine dikkat etmek de önemlidir. Belirli bir alanda zaman geçiren herkes yukarıdaki belirtilerden bazılarını yaşayabilir, ancak bunlar değişebilmektedir. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülemeyebilir. Diğerleri söz konusu binadan ayrıldıktan sonra semptomlar yaşanabilmektedir. Bunun nedeni tekrarlanan veya uzun süreli maruz kalınabilmektedir.
Hasta Bina Sendromuna Ne Sebep Olur?
“Hasta bina sendromu” terimi, belirtilerinizin kesin nedeni belirlenemediğinde kullanılmaktadır. Bununla birlikte, doktorunuza sorabileceğiniz çeşitli olası nedenler vardır.
HBS’ye, okullar, ofisler ve kamusal alanlar gibi havalandırması zayıf olan binalar sebep olabilmektedir.
HBS’nin arkasındaki suçlular şunları içermektedir:
- okullar, ofisler ve kamusal alanlar gibi havalandırması zayıf olan binalar
- yüksek seviyede toz
- tütün dumanı
- zayıf aydınlatmalı odalar
- göz yorgunluğuna neden olan eski bilgisayar ekranları
- küf veya mantar varlığı
- formaldehit (çoğunlukla ahşap mobilyalarda ve zeminlerde bulunmaktadır)
- asbest
- temizlik ürünlerinden havadaki kimyasallar
- Tarım ilacı
- karbonmonoksit
- yazıcı ve faks makinelerinin kullanımından kaynaklanan ozon
- okulda veya işte yüksek düzeyde stres
- düşük işyeri morali
- ısı veya düşük nem
- gürültülü çalışma ortamları
- böcek veya hayvan pisliği
HBS’ye neden olabilecek faktörlerin çeşitliliği göz önüne alındığında, tek bir nedeni saptamak zor olabilmektedir.
Hasta Bina Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
HBS’yi teşhis etmek, bir eleme sürecini içerir. Doktorunuz soğuk algınlığı, astım veya alerji gibi hasta bina semptomlarını taklit edebilecek diğer koşulları ekarte edebilmektedir. Ayrıca size iş ve ev ortamınız hakkında sorular sorulabilmektedir.
Belirtilerinizi kaydetmek için bir günlük tutmayı düşünebilirsiniz. Ne zaman ve nerede başladıklarını ve ne zaman gittiklerini yazın. Ayrıca, semptomlarınız hakkında olabildiğince spesifik olun.
Hasta Bina Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
HBS, öncelikle semptomları hafifleterek ve bu semptomların nedenlerine maruz kalmanızı azaltarak tedavi edilmektedir.
HBS’yi tedavi etmek için bazı adımlar işverenler tarafından da atılabilmektedir. Siz veya patronunuz aşağıdakileri dikkate alabilir:
- Düşük dumanlı ve kokusuz temizlik ürünleri kullanın.
- Tozu temizlemek için düzenli olarak vakumlayın.
- Hava filtrelerini birkaç ayda bir (veya gerekirse daha fazla) değiştirin.
- Doğru nemi bulun.
- Olası iç mekân küfü veya mantarı için bir test yapın.
- Bilgisayar monitörlerini ve diğer görüntüleme sistemlerini güncelleyin.
- Daha az enerji çıkışı için LED veya mavi ışıklara yatırım yapmayı düşünün.
Hasta Bina Sendromunun Çözümü Nedir?
Hasta bina sendromunun belirtileri genellikle söz konusu tehlikeli binayı terk ettiğinizde iyileşir. Kalıcı semptomlar, maruziyetinizi ortadan kaldırdığınızda veya bina içindeki tehlikeler ortadan kaldırıldığında iyileşir. Bazı durumlarda, düşük iç hava kalitesine uzun süre maruz kalmak astım gibi akciğer hastalıklarına yol açabilmektedir.
Hasta Bina Sendromu Önlenebilmektedir
Ne yazık ki, bir kapalı alanın sizi hasta hissettirebilecek kötü hava kalitesi faktörlerine sahip olup olmadığını anlayamayabilirsiniz. Yine de, HBS riskinizi azaltmak için önleyici tedbirler alabilirsiniz.
Hasta bina sendromu için kendi risk faktörlerinizi azaltmanıza yardımcı olabilirsiniz:
- Örneğin dışarıda öğle yemeği yiyerek binanın dışında düzenli molalar vermek
- Mümkünse biraz temiz hava almak için pencerelerinizi açın (yine de dış mekân polenlerinin yüksek olduğu zamanlarda bundan kaçınmak isteyebilirsiniz)
- Bilgisayarınızdan uzağa bakarak gözlerinizi dinlendirin
- Masanızda durmak veya ofisinizin etrafında yürümek
- Çamaşır suyu ve böcek ilacı gibi herhangi bir iç mekân kimyasalıyla dikkatli kullanmak
