Kalça ağrısı, diz çevresinde rahatsız edici ödemin/ısı artışının varlığı, bacağa yayılan bir gerginlik ve uyuşukluğun hissedilmesi durumlarında bu sorunların orijinleri hakkında bir kanaate varılması gerekir ki bu noktada göbek nabzı ile teşhis mümkündür. Bu problemler ve ağrılı durumlar, eklem-kas-iskelet sistemlerimizin yanlış kullanımı ve yetersiz fiziksel aktivite içinde geçen sedanter hayat tarzı gibi birçok nedene bağlı olarak gelişebilir.
Ancak bu nedenler zaten herkesin zihnine gelir.
GÖBEK NABZI İLE TEŞHİS
Ankilozan spondilit, romatoid artrit gibi iç organlarla çok yakından ilişkili klinik tablolarda kalça, bacak, eklem ve kas gibi yapılarda ortaya çıkan sadece mekanik gibi düşünülen şikâyetlerin aslında altında yatan esas faktörlerin kalın bağırsak veya böbrek olabileceği kimin aklına gelir ki.
Şayet bütün bu şikâyetleri bir osteopat gözüyle ele alacak olursak bu tarz farklı bir bakış açısı şarttır.
Bedende her şey bir BÜTÜN içinde birleşmiştir. Bu yapı birbirine sıkıca bağlı bir zincirdir. Kopma olmasa bile tek bir küçük halkadaki zayıflama belirtileri tıpkı asma köprülerin örülmüş halatları örneğinde gibi yakın ve uzak birçok yapının fonksiyonunu etkiler.
Bağlantı ve Eklem Yüzeyleri
İç organlarımız birbirleri ile bağlantı ve eklem yüzeyleri oluşturur. Bunun gibi organlarımız benzer bağlantıları kas/iskelet sistemi ile de oluşturmaktadır. Bu bağlantılar belli bir düzlem ve eksen etrafında hareketi oluşturmaktadır. Organlarımızın kendi içinde hareketi (motilite) olduğu gibi iki organ arasında (mobilite) veya organla iskelet sistemi arasında da (matrsite) hareketleri vardır. Örneğin diyafram-mide veya karaciğer-mide arasında mobilite şeklinde tarif edilen eklem yüzey hareketi olabilmektedir. Bu hareket iki organın gövde duvarları arasında veya bir organla diyafram arasında da olabilmektedir. Solunumla oluşan pasif bir harekettir bunlar.
Organlar Yer Değiştirebilirler
Benzer şekilde kas iskelet sisteminin hareketleriyle organlar yer değiştirebilirler. Bedenin sol lateral fleksiyonunda (yan) mide sağa aşağı iner, karaciğer yukarı çıkar. Korpusu öne fleksiyona (öne eğilme) götürdüğümüzde bağırsaklar kaudale (aşağı) yer değiştirirler vb.
Eklem ve bağlantı bütünlüğünü koruyan bağlar (ligamentler) ve bu içyapıları karın arka ön duvarına tutunmasını sağlayan bağ dokusu elemanları sayesinde viseral organlar yerlerinde sağlam dururular ve zarar görmemeleri sağlanır.
Optimal Duruşun Kaybedilmesi
Ancak kalça, femur başı, ayak bileği gibi mekanik yapıların herhangi bir ligamentinin (bağının) gevşemesi beden yapısının optimal duruşunu kaybetmesine ve bir tarafa kaymasına neden olur. Aynı şekilde iç organ bağlarındaki gevşeme ilgili organın denge pozisyonunu terk ederek sağa veya sola doğru yaslanmasına neden olur.
Örneğin, yumurtalık, rahim, idrar kesesinin sol taraf bağlarında yaşanacak olan zayıflık, bütün bu yapıların sağlam olan sağ taraf bağları tarafından sağ-yukarı çekilmesine yol açar. Bu durumlarda sağ yumurta alanında elle muayenede hissedilen bir ağrı, overde torsiyon (dönme), rahim sağ-arka üst duvar lojunda iltihaplanma veya beslenme bozukluğu oluşabilmektedir. Bu durumda ayrıca sağ kalça hareketi de kısıtlanacaktır. Aynı şekilde sağ böbrek problemlerinde psoas kas tonusu değişecek ve sağ kalça bundan etkilenecektir.
Göbek Nabzı – Problemin Tespit Edilmesi
Tedavi planlanırken, Lokomotor (kas-iskelet) sistemde tespit edilen problemin veya ağrının gerçekten kas iskelet sisteminden mi yoksa viseral (iç organ) yapıya bağlı olup olmadığını ayırt etmek şarttır!
Bu ayırımı yapabilmek için birçok test geliştirilmiştir. Listening, Provakasyon, inhibisyon, soto hall, göbek üzerinden uygulan testler gibi bir takım osteopatik tanıya götürücü yöntemleri uygulanmaktadır. Hastaya testler uygulanmadan önce duyduğu ağrı onunla beraber sorgulanmalı ve kişiye öğretilmelidir.
Yani Ağrıyla Konuşmalıyız
Bunu biraz açalım. Hastanın yemekten sonra boynunda bir ağrı olduğunu söylemesi bizim mide diyafram bağlantısı üzerine yoğunlaşmamızı sağlar. Adet dönemi yaklaşınca sağ kalça ağrısının artması ve açken sağ kalçada ağırlık hissinin olması gibi örnekler bize aslında YANSIYAN ağrının merkezi konusunda ipucu vermektedir.
Organların beslenme düzenindeki değişiklikler, yüzey ülserasyonları, nörolojik impuls iletimlerindeki aksama, organ hareket frekansı-amplitüdünün değişmesine neden olmaktadır. Bu değişim, organın fizyolojik hareketlerinin bozulmasını netice verir. Eklem ve bağlarla komşu olduğu diğer organ veya kas iskelet sistemleri de bu etkiye tepki olarak bir adaptasyon ve kompansasyon mekanizması geliştirirler.
Viseral (iç organ) yapılar vasküler, sinirsel veya fasya (zar) zincirleri üzerinde beden yapıları ile irtibat halindedir.
Teşhiste kullanılan testlerin tamamı bu yazının konusu olmadığı için üstünde durulmayacaktır.
Göbek nabzı üzerinden teşhis yöntemi açıklanmaya çalışılacaktır.
Oryantasyon Noktaları
Bedenimizde bir yapının konumunu tanımlarken bazı mihenk taşı ve oryantasyon noktalarını kullanırız. Gövdenin ortasından geçen ana atar damarımızın (aort) karın boşluğunda bulunan bölümü konumuza ışık tutmaktadır. Abdominal aort (karın içi ana atar damar) karnın tam ortasından geçmektedir, L4 L5 bel omurları arasına denk gelen seviyeden geçireceğimiz hayali bir çizgi hizasında çatallanarak aşağı inmektedir. Önemi gereği aort pozisyonunu stabil korumak için sert bir şekilde bulunduğu yere fikse (sabitlenmiştir) edilmiştir.
Karın Boşluğunun Merkezi
Karın boşluğunun merkezi yapılarındadır. Eğer organların pozisyonu ve organlar arası bağlar (ligamentler) normal gerginlikte ise fasya zincirlerinde de viseral yapıdan kaynaklı anormal bir durum yaşanmayacaktır. Denge halinde olan kişinin göbek deliği yaklaşık olarak L3 bel omuru hizasındadır ve varyasyonlar göstermekle birlikte abdominal aort çatallanma yerine veya biraz yukarısına denk gelecek anatomik yerleşim göstermektedir. Göbek çukuru (umblikus) batın boşluğuna doğru daha yakın bir mesafeye girmemize olanak sağlayacak şekilde içeri doğru derinleştiği için bu alandan mutlaka istifade edilmelidir.
Başparmağı ile Göbek Deliğinden Nabız Alma
BAŞPARMAĞI göbek deliğine yerleştirdiğinizde denge halinde olan kişide nabız almamız gerekir. Bu nabız hemen onun altında bulunan aort damarından yayılmaktadır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi abdominal aort sıkı bir şekilde yerine perçinleşmiştir, yani bir tarafa yer değiştirip kaymaz. O zaman biz her zaman göbek deliğinden bu nabzı almamız gerekiyor. Göbek deliğimiz gergiye alınmış bir yapı gibi 4 eksen üzerinden 8 yönden karşılıklı olarak denge halinde çekilerek merkezi konumunu korumaktadır, ancak aorttan farklı olarak bu gergi iplerinden birinin zayıflaması göbek deliğinin bir tarafa doğru yer değiştirmesine neden olacaktır. Bu durumda parmağımızı delik boşluğuna yerleştirdiğimizde nabız alınamayacaktır.
Göbel Deliğinden Nabız Alınamazsa
Eğer nabız alamadıysak bu durum göbek deliğinin karın içi yapıların spazm veya gevşemesine bağlı olarak bir yöne çekildiğinin göstergesidir. Bizim için önemli olan fikse eden ve çeken tarafın bulunmasıdır (fikse eden yer göbeği kendine doğru çeken taraftır). Bunun neticesinde de göbek bir tarafa kayarken nabız bunun zıttı tarafta bulunacaktır.
Örneğin, eğer göbek deliği sağ aşağı çekilmişse, bu durumlarda; ince bağırsağın bitip kalın bağırsağın başladığı ileoçekal kapak bilinen bölgede, sol aşağı çekilme durumunda kalın bağırsağın sonuna doğru yerleşen sigmoid kolonda, sol yukarı yer değiştirmede pankreas kuyruğu dalakta, sağ üste ise karaciğerde bir problem olabileceği konusunda bize bilgi verecektir.
Göbek Nabzı Aksi Yönde Aranacak
Eğer göbek deliğinin düz yukarı yer değiştirmesi söz konusu ise mide ve düz aşağıda ise idrar kesesi-prostat-uterus gibi organın kendisi veya bağları ile ilgili sorunu bize bildirmektedir. Bu yer değiştirmelerin tamamında göbekte nabız alınamamaktadır ve çukur çevresinde tüm eksenlerde tek tek atımı aramamız gerekir. Nabzı, göbek deliğinin çekildiği istikametin aksi yönde arayacağız.
Bu tespiti ayakta yapabileceğiniz gibi düz yerde uzanmış şekilde de yapabilirsiniz. Bir elinizin baş parmağını göbek deliğinize koyun ve diğer elin baş veya işaret parmağı ile göbek çevresinde nabız atımı arayın. Unutmayalım ki nabzı bulduğumuz yer ve eksenin tam zıt taraftaki yapı göbeği kendine çekmiştir.
Göbek Nabzı – Göbeğin Pozisyonun Tespiti
Sonuçta göbeğin pozisyonuna bakarak hangi eksendeki doku ve organlar spazma uğramış veya hangi taraftaki yapılar gerilmiştir, bunu tespit edebiliriz. Klinik belirti/bulgular, spazma uğrayan ve çeken taraftaki yapı / organdan gelmeyecektir. Klinik, çekilen ve gerilen taraftaki yapıdan gelen belirti / bulgularla oluşacaktır.
Şimdi bu bilgileri bir mekanik ağrı ve problem üzerinden değerlendirelim.
SORUN
Hastanın sağ kalça ağrısı, yürüme, merdiven çıkma gibi hareket problemi mevcut, bir iki aydır da kalçalarında sabahın ilk saatlerinde gerginlik, katılık başlamış olsun. Muayene esnasında hastanın sol bacağını arkaya (uyluk extansiyonu) doğru götürmekte zorluk çektiği izlenmektedir. Uyluğun arkaya ekstansiyona götürülmesini sağlayan en kuvvetli kas Gluteus maximus kasıdır. Kalçanın kabarık yapısını oluşturan en dıştaki kastır.
Aynı zamanda sol uyluk yan açma (abduksiyon) hareketi esnasında dirence karşı kas tonusunda da düşüş, kuvvetsizlik tespit edildi. Bu hareketi Gluteus medius kası sağlamaktadır.
Kalçada Yer Alan Ağrı
Hasta sağ kalça ortasında özellikle uzun süre iş yaptıktan sonra ağrı ve yanma hissetmektedir. Sağ bacağında hareket kısıtlılığı yok, ancak kalçadaki ağrıya bağlı hastada hareket açıları daralmıştır.
Hastanın lokomotor sistemini muayene ettiğimizde sol kalça bölgesinde hem gluteus maximus hem de medius kas tonusunun yani gerginliğinin düşük olduğu tespit edilmekte, yani sol kalçanın hareket eylemine katılımı düşüktür. Bununla birlikte sağ kalçayı oluşturan gluteus maximus kas tonusunda aşırı artış var, yani sağ kalça solun yerine de iki kat çalışmak zorunda kalmaktadır.
ÇÖZÜM
Bu tespit edilen belirti ve bulguların ortadan kaldırılmasında, elbette ki bağ (ligament) ve kas seviyelerinde ki blokajlar da göz önüne alınmalı ve bu engellere yönelik çözümler üretilmelidir. Bununla birlikte biz burada viseral, yani iç organ problemi olup olmadığına bakmak istiyoruz.
Hasta göbeğinde nabız (N) yok. Nabız, sağ üst eksen üzeri çizgide daha yukarıda tespit ediliyor, yani göbek sol alt eksende yer değiştirmiş demektir, bu durumda sigmoid kolon bölgesinde sorun nedeniyle göbek sol alta doğru yer değiştirmiştir.
Göbek Nabzı – Göbek Dokusunda Denge Sağlanması
Bağırsağın çıkışına yakın olan bu bölümünü mobilize ettiğimizde yani işler hale getirdiğimizde çekilen göbek dokusu tekrar denge haline gelecek, nabız göbek deliğinde tekrar alınacak ve sol kalçadaki güç kaybı tekrar ortadan kalkacaktır. Aynı zamanda sağ yumurtalık bağlarında (ligament) da kısalık olduğu taktirde sağ kalça ağrısı daha da şiddetlenecektir. Sağ kalça yükünün hafiflemesi için bu ovarian bağdaki gerginlik de ortadan kaldırılmalıdır.
Organlar üzerinden yaptığımız işlemin kalça kas tonusuna olan tesirine bakmak için Provokasyon / İnhibisyon testleri uygulanmalıdır.
Çekilen karın içi organ/bağları, göbek deliği ile birlikte nabzı aldığımız istikamete doğru sürükleyelim ve tekrar bacaklar üzerinden test ettiğimizde kas zayıflığının (hipotonus) ve ağrının ortadan kalktığını göreceğiz. Bu teste inhibisyon testi denmektedir.
Göbek Nabzı – Ağrı Tespiti için Provakasyon Testi
Testin hatalı olup olmadığını görmek için tekrar karın içi yapıları göbek deliği ile birlikte nabzın aksi istikamete doğru sürükleyelim yani daha da kötüleştirelim. Tekrar bacaklar üzerinden kalça kas tonusuna baktığımızda hipotoni (kas dayanma gücünün azalması) ve ağrı geri gelmiş olacaktır. Bu teste provakasyon testi denmektedir.
Yani provakasyon testi ile hastanın ağrısını artıracak hareket yaptırılmalı, inhibisyon testi (organ liftingi, sfinkter basısı vb.) ile ise ağrıyı azaltıcı yönde işlem uygulanmalıdır. Bunu yapmamızın sebebi viseral pariyetal bağlantı üzerinden yaptığımız işlemin bir nevi test edilmesidir.
Göbek Nabzı – Biyomekaniğin ve Beslenmesinin Düzene Yerleştirilmesi
Mekanik ve otoimmün sebeplerle gelişen kalça eklem problemlerinde oluşturduğumuz hastalık sınıflamaları farklı gibi gözüküyor olsa da sonuç olarak bizim yapmamız gereken, pelvik yapının ve sakroiliak eklemin biyomekaniğini ve beslenmesini düzene sokmamızdır.
Ancak o zaman doku onarımını sağlayabilirsiniz.
Göbek nabzı pratik olarak vakit kaybını önleyerek sorunun etyopatogenizine yönelik rasyonel çözüm üretmemize yardım etmektedir.
Başta söylediğimiz gibi elbette her zaman BÜTÜN’e bakmalıyız.
“Postüral Denge Yasaları” konulu yazımız ilginizi çekebilir.
