Vitamin B3=namı diğer NİASİN
120 yıl önce vitaminlerin keşfi ile tıpta yeni bir dönem başladı. Vitamin destekleri ile o dönem tehlikeli olan birçok hastalık tarihe karıştı. Bu vitaminlerden biri de B3.
Niasin ve vitamin PP olarak da bilinir.
Suda çözünen B vitaminlerinin üçüncü üyesidir.
Niasin adı tütün yaprağında bulunan nikotinik asitten geliyor.
Niasin eşittir NAD
B3’ün biyolojik önemi şudur: aktif koenzimler olan nikotinamid adenin dinükleotid (NAD) ve onun fosfat analoğu olan nikotinamid adenin dinükleotid fosfatın (NADP) öncülüdür. NAD ve NADP, redoks olaylarına katılır ve hidrojen taşıyıcı olarak rol alırlar. Bu reaksiyonlar hücrenin oksidatif dengesi için vazgeçilmezdir. Dolayısıyla NAD ve NADH; gen ekspresyonunu, hücre döngüsü ilerlemesini, insülin salgılanmasını, DNA onarımını, apoptozu ve yaşlanmayı düzenleyen hücresel sinyal kaskadlarında önemli bir rol oynar.
Kısaca, Niasin terimi nikotinik asidi ve nikotinamidi türevlerini adlandırmak için kullanılır. B3 ya da diğer isimleri ile nikotinik asid, nikotinamid ve nikotinamid ribozid molekülleri vücutta NAD’a dönüşür. Önemi buradan kaynaklanıyor.
Peki B3 ardılı NAD nedir?
NAD ve indirgenmiş formu NADH’nin insan metabolik fizyolojisinde üç önemli rolü vardır.
1- Redoks reaksiyonlarında, enerji metabolizmasında, temel koenzimdir. Örneğin spor yaptık yorulduk. Kas mitokondrileri enerji üretimini arttırır, karaciğer şeker depoları açığa çıkar. Bu enerji üretimi için NAD gerekir. O zaman aç kalmak, sağlıklı olmak ve ömrü uzatmak için iyi bir şey. DNA düzeyinde hasar tamiri artar ve yaşlı ve eski hücreler temizlenir.
2- NAD hücresel enerji metabolizmasını ve stres tepkilerini düzenleyen enzimler için bir sinyal molekülüdür. Egzersiz sırasında enerji harcarız ve sonuçta enerji molekülü ATP azalırken yıkım ürünü AMP artar. Azalan enerjiyi arttırmak için ATP artışı için yine bir NAD türevi olan NADH gereklidir. Egzersiz sırasında ATP adenozin monofosfata (AMP) metabolize edilirken, NADH eş zamanlı olarak ATP üretimini artırmak için NAD’ye dönüşür. Bu göreceli enerji yoksunluğu durumu, hücresel metabolizmayı enerji üretimi için yakıtı artırmak üzere yeniden yönlendiren ana düzenleyiciler tarafından algılanır. Uzun ömür genleri olarak bilinen Sirtuinler, uzun süreli egzersiz sırasında PGC-1α genini aktive eder ve bu da iskelet kasında mitokondriyal biyogenezin artırır. Sonuçta NAD sayesinde tüm vücut enerji metabolizmasının enerji üretimine doğru yönlendirilir. Bu yüzden oruç ve açlık bu mekanizma ile ömrü uzatan doğal bir yöntem olarak kabul edilir. Açlık ve B3 doğal olarak uzun ömür genlerini aktifleştirir.
3- NAD’nin fosforile edilmiş formu olan nikotinamid adenin dinükleotid fosfat (NADPH), oksidatif stres savunmasında önemli bir rol oynar. Yine örnek verecek olursak, egzersiz sırasında NADPH gereklidir; çünkü hareket sırasında artan enerji talebi olur, bunun sonucunda reaktif oksijen türlerinin mitokondriyal üretiminin artmasına neden olur. B3 vitamini işte burada çok önemli oluyor. Artan talebi karşılamak ve sirtuin aktivitesini sürdürmeye yardımcı olmak için tükenen NAD seviyelerini yeniden doldurmak için B3 gereklidir. Ya takviye olarak, ya besinlerle..
Eksikliği-Pellagra
Şiddetli niasin veya Triptofan eksikliği, ishal, dermatit ve bunama gibi çeşitli klinik semptomlara yol açar ve bunlara topluca “pellagra” veya “üç D hastalığı” denir, diyare, dermatit, demans. Pellagra, çoğunlukla devamlı mısır yiyen kişilerde, yetersiz beslenen ve alkolik erkeklerde yaygındır. Sağlıklı bir yaşam tarzının parçası olarak dengeli beslenmenin takviyeleri tüketmekten daha iyi olduğuna şüphe yoktur. Ancak özel ve bazı hastalık durumlarında vitamin desteği gerekli olabilmektedir.
Niasin Kaynakları
İnsanlar niasini hem endojen hem de ekzojen kaynaklardan elde eder. Diyet triptofanının küçük bir kısmı niasine dönüştürülür. Bu yol meşakkatlidir. Karaciğerde niasin kinürenin yolu ile B3 vitamini üretilir. Yaklaşık 60 mg triptofan 1 mg niasine eşdeğerdir. Bu eşsiz bir yoldur. Triptofan amino asidi bu yüzden direkt diyetteki B3 kaynağıdır. Ayrıca niasin hayvansal ve bitkisel gıdalarda bulunur. Süt, et, sebzeler ve balıkta, vitamin bulunur.
Özetleyecek olursak;
B3 vitaminini aşağıdaki yol ve yöntemlerle elde edebiliriz;
- NAD’ın yapıldığı amino asit olan triptofandan alabiliriz. Hindi etinde, muzda, bitki tohumlarında ve çilekte bolca triptofan bulunur. Triptofandan ayrıca mutluluk ve uyku hormonları olarak bilinen serotonin ve melatonin üretilir.
- Direkt B3 vitamini almak, Niasinlenmek
- Egzersiz yapmak, hareket
- Aç kalmak, oruç tutmak
