Genlerimiz; besinlerin sindirimini, emilimini, biyoyararlanımını etkiler. Buna nutrigenetik adı verilmiş. Tersinde ise yediklerimiz, besinler genlerin çalışma şeklini etkiler. Buna da nutrigenomik adı verilmiştir.
Kısaca beslenme genetiği…
Besin ve Genetik kelimelerinden oluşan nutrigenetik ya da nutriomik ya da diğer adıyla beslenme genetiği son yılların en popüler konuları arasındadır. Nutrigenomik, hassas tıp ve kişiye özel beslenme gibi çok farklı başlıklar altında ifade edilen aslında besinler ve genetik arasındaki bağlantıdır. Genler, sindirimi ve emilimi nasıl etkiler, besinler genlere ne yapar? Karşılıklı etkileşimin kuralları ve mekanizmaları nelerdir? Gelişmekte olan beslenme genetiği artık bunlarla ilgileniyor.
Kısacası bir çilek ya da elma yediğimizde genetik ve metabolik sistemimizde ne oluyor? Çileğe karşı ve içindeki kimyasal ve ilaçlara karşı alerji mekanizması nasıl harekete geçiyor? Çileği sindirecek proteinleri üretecek yolun ilk başlangıcı olan gen transkripsiyonu sistemi nasıl tetikleniyor? Bazılarında midede gaz oluşurken bazıları nasıl kilolarca yese de bana mısın demiyor. Çay kahve bazılarına çok iyi gelirken bazılarında rahatsızlık verir. Et, balık, acı tatlı tercihlerimizde genlerin de bir payı var.
Besinlerin bedenimiz üzerinde ne kadar çok kontrole sahip olduğu gerçekten şaşırtıcı bir durum. Biz diyeti şekillendirdiğimizi zannediyoruz ama aslında diyet bizi şekillendiriyor.
Uzun yıllar boyunca, araştırmacılar ve klinisyenler beslenmenin herkese uyan tek bir mesele olduğunu varsaydılar. Beslenmede tek bir beden uygulaması yok maalesef. İklim, coğrafya, ekonomik durum gibi onlarca faktör beslenmemizi etkiliyor.
Şimdilerde bilim insanları, içimizde yaşayan mikroplar ve diğer faktörlerle birlikte genlerimizin ve çevremizin besinleri işleme ve metabolize etme konusundaki bireysel yeteneklerimizi değiştirdiğini yeni yeni öğreniyorlar. Bu ne anlama geliyor? Kişisel farklılıkların, iki kişinin aynı diyetlere farklı şekillerde yanıt verebileceği ve çeşitli sağlık sonuçlarına ve hastalık örüntülerine katkıda bulunabileceği anlamına geliyor.
Ancak diyetin sağlık üzerindeki etkisini inceleyen çalışmaların yorumlanması zordur. Çünkü genellikle çalışmaya katılan insanlar genetik, çevre, bağırsaklarında yaşayan mikroplar ve daha fazlası bakımından birbirinden farklıdır.
Yeni Genetik Varyantlar
Altta yatan genetik nedenleri zaten bildiğimiz bazı şeyler var. Örneğin, bazı insanların kolesterolünün yüksek yağlı bir diyetle beslenirken diğerlerinin bunu yapmadığı zamanlarda yükselmesine neden olan genetik farklılıklar hakkında çok fazla bilgi var. Araştırmacılar, bazı insanların kanlarında aynı seviyeleri elde etmek için neden diğerlerinden daha fazla D vitaminine ihtiyaç duyduklarını açıklayan genetik varyantlar keşfediyorlar.
Genlere uygun hassas beslenme, beslenme araştırmalarını yapma şeklimizde büyük bir değişikliktir. Çünkü bazı insanların besinlere neden daya iyi yanıt verdiğini ve bazılarının ise istenen yanıtı vermediğini belirlemeye başlıyoruz. Yakın gelecekte bu konular daha çok gündeme geldikçe biz de takipte olacağız.
