Salatalığın faydaları saymakla bitmez… Biyolojik açıdan, salatalık aslında sebze değil meyvedir. Meyveler yumurtalıktan gelişen çiçekli bitkilerin parçalarıdır. Ama sebze demeye alıştık… Gerçekte sebze de yoktur her şey meyvedir.
Salatalık Namı Diğer Cuke (Hıyar)
Çoğu kez bu hafife alınan hıyarlar (cuke: hıyar) şaşırtıcı avantajlarla doludur. Bir de sebze mi meyve mi tartışması hala vardır.
Hıyar ya da salatalık (Cucumis sativus L.) kavun, kabak ve balkabağı gibi Cucurbitaceae familyasının bir üyesidir. Kabakgiller ve su kabakları olarak bilinen bu botanik ailesi, hıyar (C. sativus L.), kavun (C. melo L.), karpuz (Citrullus lanatus) kabak ve balkabağı (Cucurbita spp.) gibi ekonomik açıdan önemli birkaç kültür bitkisini içerir.
Salatalık, dünyada yetiştirilen ilk 5 sebze! mahsulü arasındadır. Salatalıklar en çok taze olarak yenir veya turşu olarak korunur. Turşular fermente, sirkeli, sirkesiz, salamura ve fermente olmayanlar gibi çeşit çeşittir.
Salatalığın önemli bir özelliği meyve uzunluğudur. Salatalık çeşidine bağlı olarak 5 ila 60 cm arasında değişir. DNA kodunda tek bir baz çifti ile farklılık gösteren CsFUL1 adlı bir genin iki varyantından biri CsFUL1A varyantı uzun meyveli Doğu Asya salatalıklarında görülürken, CsFUL1C varyantı vahşi ve yarı yabani salatalık popülasyonlarında görülür. Salatalık genomu 26 bin genden oluşur. Yüzden fazla salatalık çeşidi vardır.
Salatalık: İltihabı Düşüren Bir Antioksidan
Eski zamanlardan beri Hint geleneksel tıbbında kullanılan popüler bir sebze mahsulüdür.
Bu sebzenin su içeriği çok yüksektir, kalorisi ve glisemik indeksi çok düşüktür.
Potansiyel olarak salatalığın faydaları, antidiyabetik, lipid düşürücü, antiiltihap ve antioksidan aktiviteye sahiptir. Örneğin, salatalık bir pro-inflamatuar enzim olan siklo-oksijenaz 2’nin (COX-2) aktivitesini inhibe eder. Süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT) ve glutatyon peroksidaz (GSH) dahil olmak üzere antioksidan enzimlerin aktivitesinin de salatalık tüketen katılımcıların kan dolaşımında arttığı görülmüştür. İkinci bir örnek olarak, salatalıklar, curcurbitacins adı verilen terpenoid ailesinin üyeleri olan bitkisel besinler içerir. Salatalık bize cucurbitacin A, B, C, D ve E sağlar. Araştırmacılar, kanser hücresi gelişimi ve kanser hücresi hayatta kalması ile ilişkili birkaç farklı sinyal yolun (örneğin, JAK-STAT ve MAPK yolları) curcurbitacinlerce inhibe edilebileceğini belirlediler.
Salatalık, Antioksidan Kaynağıdır
Salatalığın vücutta biriken eski atık maddeler ve kimyasal toksinleri yok ederek temizleme etkisi vardır. Hıyar, böbrek üzerinden bedenin detoksunu destekleyen en önemli alkali yaz sebzesidir.
Cildi beslemek için taze sıkılmış salatalık suyu kullanılabilir. Cilt tahrişlerine karşı yatıştırıcı etki verir ve şişliği azaltır. Salatalığın ayrıca güneş yanığının ağrısını gevşetme ve hafifletme gücü vardır.
Salatalığın faydaları arasında soğutucu, hemostatik, tonik ve hiperdipsi, termopleji vb. hastalıklarda yararlıdır.
Tohumları ayrıca vücut üzerinde serinletici etkiye sahiptir ve kabızlığı önlemek için kullanılır.
Cucurbitacins, cucumegastigmanes I ve II, cucumerin A ve B, vitexin, orientin, isoscoparin 2 -O- (6- (E) -p-kumaroil) glukozit, apigenin 7-O- dahil olmak üzere salatalıktan çeşitli biyoaktif bileşikler izole edilmiştir.
1.Salatalık Kemik Sağlığını Geliştirir
Salatalıktaki en iyi besin, pıhtılaşma ve kemik sağlığı için anahtar olan K vitaminidir. Kabuğu soyulmuş bir salatalık, K vitamini için önerilen günlük hedefin yüzde 20’sinden fazlasını sağlar. Bu besin, kemik oluşumu için gereklidir ve birkaç çalışma, düşük K seviyelerini osteoporoz ve artan kırık riski ile ilişkilendirmiştir. Romatizma hastalarında salatalık yemek iyidir. Çünkü böbrek, kemiklerin ve iliğin yönetiminde en önemli organlardan biridir. Böbrek kalitesi eşittir kemik kalitesi demektir. Salatalık böbreği besler.
Salatalık, kemik sağlığını geliştirir.
2.Salatalığın Faydaları, Kardiyovasküler Sağlığı Artırabilir
Salatalık, kalp hastalığına karşı koruduğu bilinen flavonoidler de dahil olmak üzere düzinelerce antioksidan içerir. Tohumlar da faydalı olabilir: Geçen yıl yayınlanan bir çalışmada, hafifçe yüksek kan yağları olan küçük bir grup günlük kurutulmuş salatalık tohumu özleri tüketti. Altı hafta sonra, azalmış toplam kolesterol, azalmış LDL kolesterol, artmış HDL ve azalmış trigliseritler gibi bir dizi olumlu değişiklik yaşadılar.
3.Salatalık Bedeni ve Hücreleri Nemlendirir
Bir orta boy salatalık 194 gram su içerir.
4.Salatalığın Faydaları, Kilo Yönetimi İçin Harikadır
Salatalık, kilo kaybını teşvik eden üç özellik sunar.
Kalorisi düşüktür, dolgu lifi ve bol sıvı içerir. Orta boy bir salatalık, orta boy bir elmadaki kalorinin dörtte birini sağlar. Ve salatalığın içindeki 4 gram karbonhidratın bir buçuk gramı liftendir.
5.Salatalık Kanser Riskini Azaltmaya Yardımcı Olabilir
Salatalık, keten ve susam tohumu, lahana, brokoli, çilek, kayısı ve diğer bitkisel gıdalar, salatalık lignanlar adı verilen bir doğal madde içerirler. Sindirim sistemindeki bakteriler lignanları östrojen reseptörlerine bağlanan bileşiklere dönüştürür. Bazı ön çalışmalar, salatalıktaki lignanların göğüs, yumurtalık, rahim ve prostat dahil olmak üzere östrojene bağlı kanserlere karşı koruma sağlayabileceklerini göstermektedir.
6.Salatalığın Faydaları, Cildinizi Rahatlatabilir
Kabarık ve kuru deri gözeneklerine birkaç salatalık dilimi atmak aslında çok mantıklı. Salatalık posası öncelikle su, C vitamini ve antiinflamatuar özelliklere sahip doğal bir kimyasal olan kafeik asitten oluşur. Cilt üzerinde yatıştırıcı bir etki yaratır ve cilt tahrişlerini ve şişmesini azaltır. Bu nedenlerden dolayı salatalık uzun süre topikal olarak hem akne hem de güneş yanığı için bir ev ilacı olarak uygulanmaktadır. Ayrıca göz altı morlukları ve kırışıklıkları azaltır.
7.Kötü Nefesle Mücadeleye Yardımcı Olur
Ağız kokusunun yaygın bir nedeni, bakterilerin dişler arasında sıkışmış bir gıda parçasına saldırdığında ortaya çıkan kokudur. Salatalıktaki sıvı ve çiğnemenin tetiklediği tükürük üretimi, ağzın temizlenmesine ve bu kokulu suçluların yıkanmasına yardımcı olur.
Bazı üreticiler salatalıklara balmumu kaplaması uygular. Tüketmeden önce iyice durulayın veya soyun.
Bir adet orta boy salatalık aşağıdaki besinleri içerir:
Salatalığın Faydaları – Salatalığın Neredeyse Tamamı Sudur!
- Su: 137 gr, Yüzde 96
- Kalori: 17
- Protein: 0.8 g
- Yağ: 0,5 g
- Karbonhidrat: 3.1 g
- Lif: 1,0 g
- Kalsiyum: 19.9 g
- Demir: 0.3 mg
- Magnezyum: 17 mg
- Fosfor: 29.8 mg
- Potasyum: 193 mg, Yüzde 19
- Sodyum: 2.8 mg
- C vitamini: 4.5 mg
- Folat: 19,9 mikrog
- Beta karoten: 44 mikrog
- Lutein + zeaksantin 22.7 mikrog
- K vitamini: 10.2 mikrog
Salatalık ayrıca lignanlar olarak bilinen bir dizi fitokimyasallar, B vitamini, A vitamini ve antioksidanlar içerir. Artık salatalık lignanlarının lariciresinol, pinoresinol ve secoisolariciresinol’ü içerdiğini biliyoruz. Benzer şekilde, salatalıkların, A, B, C, D ve E dahil olmak üzere terpenoid ailesinin üyeleri olan fitobesinleri içerdiği bilinmektedir. Yukarıdaki tüm bitkisel besinler, oksidatif stres ve kronik iltihaplanma riskini azaltma potansiyeline sahiptir.
Salatalığın Faydaları – Salatalıktaki Fitobesinler
Flavonoidler
- apigenin
- diosmetin
- fisetin
- luleolin
- kuersetin
- kaemferol
- luteolinin
- naringenin
- theaflavanoside I
- vicenin
Lignanlar
- pinoresinol
- lariciresinol
- secoisolariciresinol
Triterpenler
- cucurbitacin A
- cucurbitacin B
- cucurbitacin C
- cucurbitacin D
Kısa Kısa
- Genetiği değiştirilmiş salatalıklar var olsa da çekirdeksiz salatalık çeşitlerinin varlığından genetik mühendisliği sorumlu değildir. Partenogenez adı verilen doğal bir süreç sayesinde salatalık bitkileri polensiz meyve verebilir. Polen yokluğunda meyvede tohumlar oluşmaz. Bazı insanlar çekirdeksiz salatalıkları tercih ederken, salatalık tohumlarının ciltte veya etinde aynı miktara yakın hiçbir yerde bulunmayan zengin bitki besinleri kaynağı olduğunu hatırlamakta fayda var.
- “Kornişon” terimi, farklı bir bitki türünden (Cucumis anguiria) gelen bir salatalık çeşidini tanımlar.
- Uzun, koyu yeşil, pürüzsüz derili bahçe salatalıkları çoğu bakkaliye ürün bölümlerinde tanıdık sebzeler olsa da salatalık aslında yüzlerce farklı türe sahiptir, çeşitli renk, boyut, şekil ve dokuya sahiptir. Beyaz, sarı ve hatta turuncu renkli salatalıklar bulabilirsiniz ve bunlar kısa, hafif oval veya hatta yuvarlak olabilir. Derileri pürüzsüz ve ince veya kalın ve pürüzlü olabilir.
- Seçtiğiniz salatalığın türü ne olursa olsun – organik veya organik olmayan, mumlu veya parafinsiz – tüm salatalığın doğal kıllı bir fırça ile fırçalarken soğuk akan su altında iyice yıkanmasını öneririz.
- Salatalık mükemmel bir K vitamini ve molibden kaynağıdır. Ayrıca pantotenik asit için çok iyi bir kaynaktır. Aynı zamanda iyi bir bakır, potasyum, manganez, C vitamini, fosfor, magnezyum, biotin ve B1 vitamini kaynağıdır.
- Salatalık turşusunu seviyorsanız, fermente edilmiş turşuları seçmenizi öneririz.
- İlk uygarlıklardan beri mutfakların temel bir malzemesi olan fermente gıdalar, pazarlarda giderek daha popüler hale geldi. Artık birçok aranan seçenek arasında fermente edilmiş salatalıklar yer alıyor. Marketlerde turşu olarak satılan salatalıklar, “turşu” olarak etiketlenmelerine rağmen çoğu zaman fermente edilmemiştir. Bunun yerine, çok asidik bir sıvıya (genellikle sirke) batırılmışlardır.
