Ankilozan Spondilit, Çölyak ve Gluten Üçlüsü

Ankilozan spondilit, çölyak ve gluten üçlüsü kronik hastalıklar ve depresyon konusunda sık araştırılan konulardır.

Çölyak hastalığı, glutene karşı anormal bir bağışıklık reaksiyonunun neden olduğu iltihabi bir sindirim bozukluğudur. Glutene duyarlı enteropati hastalığı olarak da bilinir. 2013 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Amerikalıların üçte biri aktif olarak glutenden kaçınmaya çalışıyor.

Özellikle ankilozan spondilit hastalarında ağız, akciğer ve bağırsak bakteri dengesizliği olduğundan bu hastalarda çölyak, kolit, İBS ve Chron hastalıklarının sıklığı fazladır.

Çoğu insan gluteni tolere edebilir. Bazı bireylerde ise sindirim sıkıntısı, baş ağrısı ve cilt problemlerinin yanında glutenin anksiyete gibi psikolojik semptomlara katkıda bulunabileceği bilinmektedir. Gerçi bütün kronik hastalıkların depresyona neden olduğu artık kabul edilen bir gerçek. Çölyak hastalığı olanlar için, gluten tüketimi bağırsaklarda iltihabı tetikler, şişkinlik, gaz, ishal ve yorgunluk gibi semptomlara neden olur

Gluten

Ankilozan spondilit, çölyak ve gluten üçlüsünün en gizemli elemanı gluten proteinidir.

Glutenin bir bileşeni olan gliadin.

Gluten, buğday, arpa, çavdar gibi gıdalarda bulunan bir proteindir. Gluten adı, tutkal (glue) benzeri özelliklerden gelir. İki ana gluten proteini vardır: gliadin ve gluten. Un, su ile karıştırıldığında, bu proteinler kıvamı sağlarlar ve tutkal benzeri yapışkan bir ağ oluştururlar. Ekmek elastik olur ve kabarır. Gluten bazı ilaçlarda, market ürünlerinde, vitaminlerde ve rujlarda bile bulunabilir. Gluten hassasiyeti olarak da bilinen glüten intoleransı, vücudun gluteni sindirememesi veya parçalayamaması ile karakterizedir. Gluten intoleransı olan bazı kişiler glutene karşı hafif bir duyarlılığa sahipken, diğerleri otoimmün bir bozukluk olan çölyak hastalığına sahiptir.

Gluten ve buğday bazı insanlar için iyidir, bazıları için iyi değildir.

Çölyak hastalığında, glutene karşı gelişen bağışıklık tepkisi barsak çıkıntılarını-villus yok eden toksinler oluşturur. Villus, ince bağırsakların içinde küçük parmak benzeri çıkıntılardır. Villus hasar gördüğünde, vücut besinleri yiyeceklerden ememez. Bu, yetersiz beslenme ve kalıcı bağırsak hasarı dâhil olmak üzere diğer ciddi sağlık komplikasyonlarına yol açabilir. (Sol: Sağlıklı bağırsak çıkıntıları. Sağ: Çölyak hastasına ait çıkıntılarıyok olmuş bir bağırsak yapısı.)

Çölyak hastalığı olan kişilerin diyetlerindeki tüm gluten formlarını ortadan kaldırması gerekir,. Bu, çoğu ekmek ürününü, unlu mamulleri ve birayı da içerir. Glutensiz bir diyetin uygulanması, çölyak hastalığı olanlar için semptomların hafifletilmesine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda kaygıyı da azaltır.

Yetişkinlerde ve ankilozan spondilitli bireylerde çölyak belirtileri

Çölyak hastalığı olan yetişkinlerde sindirim sorunları görülebilir. Bununla birlikte, çoğu durumda, semptomlar vücudun diğer bölgelerini de etkiler. Bu belirtiler şunları içerebilir:

Demir eksikliği anemisi
Eklem ağrısı ve sertliği
Zayıf, kırılgan kemikler
Yorgunluk
Cilt rahatsızlıkları
Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Dişlerde renk değişikliği veya mine kaybı
Ağız içinde yaralar
Düzensiz adet dönemleri
İnfertilite ve düşük

Çocuklarda çölyak hastalığı ve gluten hassasiyetinin belirtileri

Çölyak hastalığı olan çocuklar kendilerini yorgun ve sinirli hissedebilirler. Ayrıca yaşıtlarından daha ufak yapılı olabilirler ve ergenliğe geç girebilirler. Diğer yaygın belirtiler şunları içerir:

Kilo kaybı
Kusma
Karın şişkinliği
Karın ağrısı
Kalıcı ishal veya kabızlık
Yağlı, kötü kokulu dışkı

Çölyak hastalığı olan bazı kişilerin hiçbir semptomu yoktur.

Dermatitis herpetiformis, çölyak hastalığının bir başka yaygın semptomudur; herhangi bir yere çarpma sonucunda oluşabilen yoğun kaşıntılı bir deri döküntüsüdür. Dirseklerde, kalçalarda ve dizlerde gelişebilir. Dermatitis herpetiformis çölyak hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 15 ila 25’ini etkiler. Dermatitis herpetiformis deneyimi olanlar genellikle sindirim semptomları göstermezler.

Kimler çölyak hastalığı riski altındadır?

Romatizmal eklem iltihabı ve ankilozan spondilit gibi otoimmün hastalığı olanlar risk altındadır.

Çölyak hastalığı yakın akrabalarda görülebilir. Birinci derece akrabalar için risk %2–20’dir. Ebeveyn veya kardeşlerde çölyak varsa çölyak hastalığına yakalanma şansı yaklaşık %8-10’dur. Gluten intoleransının en şiddetli formu olan çölyak hastalığı, toplumun sadece % 0.7-1’ini etkiler.

Diğer otoimmün hastalıkları ve bazı genetik bozuklukları olan kişilerin çölyak hastalığı olma olasılığı daha yüksektir. Çölyak hastalığı ile ilişkili bazı durumlar şunlardır:

Lupus
Romatizmal eklem iltihabı
Tip 1 diyabet (3–12%)
Otoimmün tiroid hastalığı (4–7%)
Otoimmün karaciğer hastalığı
Addison hastalığı (5%)
Sjögren sendromu (4–12%)
Down Sendromu (5–12%)
Turner sendromu
Laktoz intoleransı
Bağırsak kanseri
Bağırsak lenfoması

Çölyak hastalığı nasıl teşhis edilir?

Tanı fizik muayene ve tıbbi öykünün alınması ile başlar.

Doktorlar ayrıca bir tanıyı doğrulamaya yardımcı olmak için çeşitli testler isterler. Çölyak hastalığı olan kişiler genellikle yüksek düzeyde anti-endomisyum ve anti-doku transglutaminaz antikorlarına sahiptir. Bunlar kan testleri ile tespit edilebilir. Testler, gluten hala diyetteyken yapıldığında en güvenilirdir.

Yaygın kan testleri şunları içerir:

Tam kan sayımı
Karaciğer fonksiyon testleri
Kolesterol testi
Alkalin fosfataz seviye testi
Serum albümin testi

Dermatitis herpetiformisli kişilerde, cilt biyopsisi çölyak hastalığını teşhis etmeye yardımcı olabilir. Kan testi veya cilt biyopsisinin sonuçsuz olduğu durumlarda, çölyak hastalığını test etmek için endoskopi kullanılabilir. Ayrıca bir doku örneğinin analizi için bağırsak biyopsisi yapabilir.

Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir? Glutensiz diyet

Çölyak hastalığını tedavi etmenin tek yolu gluteni diyetinizden kalıcı olarak çıkarmaktır.

Bu, bağırsak girinti çıkıntılarının iyileşmesini ve besinleri düzgün bir şekilde emmeye başlamasını sağlar.

Doktorunuz size besleyici ve sağlıklı bir diyet uygularken glutenden nasıl kaçınacağınızı açıklayacaktır. Ayrıca, gluten içeren malzemeleri tanımanız için yiyecek ve ürün etiketlerinin nasıl okunacağı konusunda bilgili olmalısınız. Şikâyetler gluteni diyetten çıkardıktan birkaç gün sonra düzelebilir. Bununla birlikte, teşhis konulana kadar gluten yemeyi bırakmamalısınız. Glutenin diyetten erken çıkarılması test sonuçlarına müdahale edebilir ve yanlış tanı konulabilir.

Ankilozan spondilit ve Çölyak hastalığı olan insanlar için gluten free gıda önerileri

Glutensiz bir diyet yapmak kolay değildir.

Neyse ki, birçok şirket şimdi çeşitli marketlerde ve özel gıda mağazalarında bulunabilen glutensiz ürünler üretiyor.

Çölyak hastalığınız varsa, hangi gıdaların güvenli olduğunu bilmek önemlidir.

Ankilozan spondilit, çölyak ve gluten üçlüsünden biri varsa aşağıdaki bileşenlerden kaçının:

Buğday
Çavdar
Arpa
Bulgur
Makarna
İrmik

Etiket glutensiz yazmadıkça kaçının:

Bira
Ekmek
Kekler ve turtalar
Şeker
Hububat
Kurabiye
Kraker
Kızarmış ekmek
Yulaf
Makarna
Sosisler ve sosisli sandviçler
salata sosları
Soslar (soya sosu dahil)
Gezen kümes hayvanları
Çorbalar

Bu glutensiz tahılları ve nişastaları yiyebilirsiniz:

Karabuğday
Mısır
Mısır unu
Pirinç, soya, mısır, patates veya fasulyeden yapılmış un
Saf mısır ekmeği
Kinoa
Pirinç

Sağlıklı, glutensiz gıdalar şunları içerir:

Kaplanmamış veya marine edilmemiş taze etler, balıklar ve kümes hayvanları
Meyve
Çoğu süt ürünleri
Bezelye, patates, tatlı patates ve mısır gibi nişastalı sebzeler
Sebzeler

Çölyak durumunda gluten var mı yok mu düşünmeden sebze ve meyveleri rahatlıkla tüketebilirsiniz!

Bu diyet ayarlamalarını yaptıktan sonra günler ila haftalar içinde semptomlarınız düzelmelidir. Çocuklarda bağırsak genellikle üç ila altı ay içinde iyileşir. Bağırsak iyileşmesi yetişkinlerde birkaç yıl sürebilir. Bağırsak tamamen iyileştiğinde, artık vücut besinleri düzgün bir şekilde emebilir.

ÖZET

Ankilozan spondilit, çölyak ve gluten üçlüsü

Çölyak hastalığı ince bağırsağınıza zarar veren bir sindirim problemidir. Vücudunuzun yiyeceklerden besin almasını engeller.
Glutene duyarlıysanız çölyak hastalığınız olabilir.
Çölyak hastalığınız varsa ve glutenli yiyecekler yerseniz, bağışıklık sisteminiz ince bağırsağınıza zarar vermeye başlar.
Çölyak hastalığı genetiktir.Bu ebeveynden çocuğa geçebileceği anlamına gelir; %8.Genel oran %1’dir. Çölyak hastalığının gelişimi hem gluten tüketimine hem de genetik yatkınlığa bağlıdır.
Beyaz tenli, tip 1 diyabetli, obez olan kişilerde daha yaygındır.
Çölyak hastalığınız olabilir ve bilmiyorsunuz, çünkü herhangi bir belirtiniz yok.
Teşhis etmek zor olabilir. Şikâyetler diğer sindirim problemleri gibi görünebilir.
Tek tedavi gluten yemeyi bırakmaktır. Ancak dikkat, üzerinde “Gluten içermez” yazan bazı süpermarket ürünleri gluteni içerir.
Gluten yemeyi bıraktığınızda, vücudunuz iyileşmeye başlar.
Erken tanı ve sıkı bir glutensiz diyet koruyucudur.

Çölyak hastalığının yoğun görüldüğü ülkeler: İsveç, Finlandiya, Türkiye, İngiltere, İtalya, Çek Cumhuriyeti ve Portekiz Az görülen ülkeler: Rusya, Estonya, İzlanda, Polonya ve İsviçre